De superkracht van sociale relaties

Wist je dat weinig sociaal contact gelijk staat aan het roken van 15(!) sigaretten per dag? Uit onderzoek van het Centraal Bureau van Statistiek (CBS) blijkt dat 36% procent van de bevolking meer contact zou willen met familieleden en 41% meer met vrienden. Sociale relaties zijn een belangrijk deel van onze algehele gezondheid en kunnen een positieve invloed hebben op zowel de mentale als fysieke gezondheid. Hoe zit dat precies?

In de wetenschappelijke literatuur wordt veel aandacht besteed aan de gezondheidseffecten van sociaal contact. Weinig sociaal contact kan leiden tot mentale klachten zoals eenzaamheid, depressie of angststoornissen. Daarnaast kan het een risico vormen voor fysieke gezondheidsproblemen en zelfs een kortere levensduur. Er zijn verschillende studies, waaronder interventiestudies, die aantonen dat sociaal contact een positieve werking kan hebben op gewicht, diabetes type 2, hart- en vaatziekten en kanker. Het is dus niet gek dat “sociale behoeften” op de derde plaats staat in de Piramide van Maslow, waarin de basisbehoeften van de mens beschreven worden. Als je niet voldoet aan je sociale behoeften kun je niet doorgroeien naar de hogere niveaus van erkenning, zelfontplooiing en zingeving.

Hoe kunnen sociale relaties een positief effect hebben op onze gezondheid? Er zijn verschillende processen bij betrokken:

Buffer tegen stressreacties: sterke sociale relaties creëren weerbaarheid tegen stress. Je zou het kunnen zien als een buffer. Alleen al een ondersteunend briefje van een naaste kan de fysiologische stressreactie verkleinen. Daarentegen zorgt sociale isolatie voor een stressreactie die vergelijkbaar is met de reactie op een acute stressor: een toename van cortisol, het stresshormoon. Ook zorgt eenzaamheid voor structurele en functionele veranderingen in bepaalde gebieden van de hersenen die betrokken zijn bij een stressreactie.
Belonings- en motivatiesystemen: het zien van een glimlach kan een gevoel geven van veiligheid en acceptatie. Deze positieve signalen vormen de basis van relaties en dragen een sociale beloningswaarde. In de hersenen worden deze sociale beloningen op dezelfde manier verwerkt als een beloning in de vorm van geld of eten: met een toename van dopamine, een gelukshormoon. Sociale beloningen worden opgeslagen in ons geheugen en beïnvloeden onze besluitvorming, waardoor we deze positieve ervaringen vaker willen opzoeken, wat zorgt voor positieve emoties. Sociale beloningen, zoals tijd doorbrengen met vrienden of familie, zouden zelfs kunnen helpen bij het afkicken van een verslaving.
Het immuunsysteem: er is sprake van lagere ontstekingswaarden, in de vorm van cytokinen (signaalstoffen van het immuunsysteem), bij sociale ondersteuning en participatie. Sociale isolatie is daarentegen geassocieerd met hogere ontstekingswaarden. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid, waaronder een hoger risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2, kanker en auto-immuunziekten.
Zingeving en geluk: sterke sociale verbindingen dragen bij aan zingeving en geluk. Mensen die zich verbonden voelen ervaren vaker gevoelens van vreugde, voldoening en een hoger algemeen welzijnsniveau. Dit blijkt uit de langst lopende studie naar geluk: The Harvard Study of Adult Development, beschreven in het boek The Good Life and how to live it. Sterker nog: de kwaliteit van onze sociale relaties lijkt dé bepalende factor voor ons geluksniveau.

In de leefstijlprogramma's van Voeding Leeft spelen sociale relaties een sleutelrol. De programma’s zijn opgezet als groepsprogramma’s, waarin verbinding met anderen een belangrijk onderdeel van het succes vormt. Tijdens coachsessies besteden we daarnaast aandacht aan de support in de naaste omgeving van de deelnemer en hoe zij dit optimaal kunnen benutten (en ook: wat te doen als dit support ontbreekt). Deelnemers hebben naast de groepsbijeenkomsten toegang tot de online community van hun eigen groep. Hierop kunnen zij ervaringen delen, elkaar steun bieden wanneer het tegenzit of juist met trots hun behaalde resultaten delen. Samen bewandelen zij hetzelfde pad en dat geeft een gevoel van saamhorigheid. Zo helpen wij onze deelnemers met het bouwen van een sterker sociaal netwerk. Hoe dat er precies uitziet is voor iedere deelnemer anders. Ons doel is het bewustzijn rondom dit thema te vergroten en deelnemers aan te zetten tot acties die bij hen passen. Hoe besteed jij aandacht aan sociale relaties binnen jouw werk als zorgverlener/-professional?

Referenties

Olivia Sassen

De superkracht van sociale relaties

Gerelateerde items

Gezondheid op alle lagen: de rol van zingeving

Geef je leven meer zin met vrijwilligerswerk

4x waarom zelfregie zo belangrijk is