Stap voor stap: hoe ook jij je gedrag kunt veranderen
Je gedrag veranderen gaat niet vanzelf. Sterker nog. Je moet er hard voor werken. Zeker in het begin kan je hoofd ervan overlopen.
1 miljoen mensen gebruikt 5 of meer pillen per dag. Dat doen ze voor het overgrote deel voor aandoeningen waarbij leefstijl een rol speelt. Pillen lossen de problemen niet op. Leefstijlbehandeling pakt de wortel van ziektes, zoals diabetes type 2, wel aan. Dat is wetenschappelijk bewezen, bespaart kosten én veel leed. Uit onderzoek blijkt dat 40% van de mensen ontevreden is over hun medicijngebruik en ook steeds meer artsen kiezen voor een alternatief voor het snelle pilletje. Een deel van de toekomstige artsen wil niet langer ‘medicijnen’ studeren en vraagt meer college over leefstijl.
Toch wordt er nog steeds te weinig aandacht voor (wetenschappelijk onderbouwde) leefstijl als medicijn gemaakt binnen de zorg en politiek. Bovendien worden zogenaamde oplossingen als afslankmedicijnen massaal voorgeschreven. De ‘quick fix’ heeft de overhand, de echte oorzaak wordt niet aangekeken. En dat terwijl de zorg in crisis is en - als we zo doorgaan - in 2040 meer dan een kwart van ons inkomen naar zorg gaat.
De urgentie is hoog, de bewijzen zijn er, de behoefte aan een andere aanpak is er bij zowel de arts als de patiënt, waarom duurt het dan zo lang, voordat leefstijl de eerste keus is bij een chronische ziekte als diabetes type 2?
5 redenen waarom verandering in de gezondheidszorg traag gaat:
1. Te druk met het dagdagelijks
De zorg staat onder druk, de patiëntenstroom neemt toe, de complexiteit ook en er is een groot tekort aan zorgprofessionals. De mensen die in de zorg werken staan onder druk en hebben weinig ruimte om na te denken over hoe het anders kan. Ruimte in het hoofd en ruimte in de dag is nodig om verandering duurzaam door te voeren. Veel artsen waar we mee werken doen onderzoek naar leefstijl in hun avonduren en vrije tijd, omdat het simpelweg niet past.
2. ‘We doen het altijd al zo’
Routines zijn een dooddoener voor verandering. Zoals mensen voor 95% patronen lopen, zo is dat ook met systemen. ‘We doen het altijd al zo’ is een veelgehoorde zin en een excuus om het niet anders te hoeven doen. Wij mensen houden niet van veranderen en blijven liever in het oude, zelfs als we weten dat dat niet meer werkt.
3. Financiële prikkels
In Nederland worden we beloond voor ziekenzorg, niet voor gezondheidszorg. De uitkomst van de behandeling heeft geen rol in wat een zorgprofessional verdient. Sterker nog: in sommige gevallen kost het de arts geld als hij niet het protocol volgt en een andere aanpak kiest. En natuurlijk zijn er de subtiele vergoedingen van de fabrikant bij het voorschrijven van bepaalde medicatie.
4. ‘De patiënt is niet gemotiveerd’
Een zogenaamd gebrek aan motivatie van de patiënt of de overtuiging van de arts dat gedragsverandering niet mogelijk is, zijn barrières om leefstijl voor te schrijven. ‘Het lukt mij zelf al niet, hoe kan mijn patiënt het dan wel?’ Het stigma dat je bij een gezonde leefstijl niets meer ‘mag’ helpen daar niet bij. Er zijn overigens altijd patiënten die niet gemotiveerd zijn, maar een grote groep wil wel degelijk aan de slag.
5. Angst om te falen
Hoogleraar Brene Brown doet er veelvuldig onderzoek naar: Liever blijven we onder de radar, dan dat we in een overvolle arena verkondigen dat we anders denken. We hebben allemaal de angst om te falen, fouten te maken, door de mand te vallen of alleen over te blijven. Het is iets menselijks en houdt alle verandering tegen als je je er niet bewust van bent.
Ondanks deze redenen is er ook beweging. Sinds de oprichting van Voeding Leeft in 2011 zien wij dat het veld verandert. Dank aan alle mensen die er de tijd en aandacht voor nemen, omdat ze diep van binnen weten dat we moeten veranderen. En dank voor de moed die zij hebben om tegen de stroom in te gaan, bereid te zijn het verleden los te laten, zich uit te spreken en voorbeelden te creëren die wel werken. Laten we deze beweging samen voortzetten en vele anderen inspireren voor verandering.
Je gedrag veranderen gaat niet vanzelf. Sterker nog. Je moet er hard voor werken. Zeker in het begin kan je hoofd ervan overlopen.
Gedragsverandering is een complex proces waaraan biologische, psychologische en sociale aspecten ten grondslag liggen. Voeding Leeft ontwikkelde een model voor gedragsverandering, voortbouwend op het reeds bestaande en uitvoerig onderzochte en geïmplementeerde ‘Integrated Model for explaining motivational and behavioral change’ (I-change model).
Wij geloven dat veranderen mogelijk is. Niet alleen omdat we het zelf ervaren hebben, maar ook omdat we duizenden deelnemers bij gedragsverandering hebben begeleid.